Spółka komandytowo-akcyjna, co to właściwie jest?

W obrocie handlowym coraz częstszym zjawiskiem stało się występowanie spółek komandytowo akcyjnych (w skrócie „SKA”) z udziałem jako komplementariuszy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Przyczyną takiego stanu rzeczy były oczywiście korzyści podatkowe dla wspólników spółki (akcjonariuszy) oraz ograniczenie ich odpowiedzialności względem wierzycieli w stosunku do sytuacji mającej miejsce w innych spółkach osobowych. Czym właściwie jest SKA i czym się charakteryzuje.

Po pierwsze wskazać należy, że SKA jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka ta powstaje z dniem wpisu do KRS. Do zarejestrowania SKA należy złożyć wniosek do sądu rejestrowego na urzędowych formularzach wraz z co najmniej następującymi dokumentami:

1. 2 egzemplarzami statutu, który sporządzony musi być w formie aktu notarialnego;
2. Oświadczeniem zarządu o wniesieniu kapitału zakładowego wraz z dowodem jego wpłaty;
3. Wzorami podpisów osób upoważnionych do reprezentacji SKA;
4. Umową najmu siedziby Spółki;
5. Listą wspólników;
6. Dokumentem określającym nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją;
7. Dokumentem określającym nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności.

W zależności od formy prawnej wspólników SKA oraz okoliczności danej sprawy mogą być wymagane także inne dokumenty, np. teksty jednolite umów/statutów wspólników, odpisy z KRS wspólników, zgody organów wspólników na udział w SKA, pełnomocnictwa.

SKA reprezentowana jest przez komplementariuszy których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą, jednak nie jest to koniecznej. Obowiązek ustanowienia rady nadzorczej występuje jedynie w przypadku, gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.

Organem podstawowym i obowiązkowym w SKA jest z kolei walne zgromadzenie, które może być zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej. Do ważności niektórych  uchwał walnego zgromadzenia wymagana jest zgoda wszystkich komplementariuszy (np. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania, zbycie nieruchomości spółki, podwyższenie i obniżenia kapitału zakładowego, połączenie i przekształcenie spółki, zmiany statutu) lub zgoda większości komplementariuszy (np. podział zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom, określenie sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy).

Komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej. W związku z tym istnieje w przypadku SKA możliwość ustalenia optymalnego dla komandytariusza/akcjonariusza poziomu udziału w zyskach takiej spółki niezależnie od wielkości wniesionego wkładu.

Podobnie jak w przypadku spółki akcyjnej, akcje SKA mogą być imienne oraz na okaziciela. Akcje są zbywalne i mogą być przedmiotem publicznego obrotu.

Za zobowiązania spółki komplementariusz odpowiada w sposób nieograniczony całym majątkiem, solidarną ze spółką i pozostałymi komplementariuszami oraz subsydiarną w aspekcie egzekucyjnym. Akcjonariusz nie odpowiada natomiast za zobowiązania spółki poza dwoma wyjątkami. Pierwszy dotyczy umieszczenia w firmie spółki nazwiska (nazwy) akcjonariusza, co prowadzi do jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki, tak jak komplementariusz. Drugi wyjątek dotyczy akcjonariusza dokonującego w imieniu spółki czynności prawnej bez ujawnienia swego pełnomocnictwa albo przypadku, gdy działa on jako rzekomy pełnomocnik spółki (bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu).